Voorstelling

Wettelijke opdracht

De wet van 22 mei 2014, gewijzigd door de wet van 30 juli 2018, vertrouwt de doorrekening van de prioritaire maatregelen uit de verkiezingsprogramma’s toe aan het Federaal Planbureau. De doorrekening is bedoeld voor de partijen die zijn vertegenwoordigd in de Kamer van volksvertegenwoordigers; volgens de huidige samenstelling van de Kamer zijn dat er twaalf. Zij zijn verplicht om aan de doorrekening deel te nemen.

Voor deze opdracht kan het Federaal Planbureau een beroep doen op andere instanties. Hun ondersteuning, op vrijwillige basis, kan verschillende vormen aannemen.  Voor de oefening 2024 kon het FPB een beroep doen op de expertise van de FOD Beleid en Ondersteuning - Dienst voor Administratieve Vereenvoudiging (BOSA/DAV), de FOD Sociale Zekerheid, de Federale Pensioendienst, het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV), de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA), de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ), Leefmilieu Brussel, Service Public de Wallonie – Énergie en het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA).

Tijdschema en vertrouwelijkheid 

De doorrekening wordt georganiseerd volgens een precieze wettelijke kalender: de partijen dienen ten laatste 115 dagen voor de verkiezingen hun maatregelen in bij het FPB, in dit geval op 15 februari 2024, en de resultaten worden ten laatste 30 dagen voor de verkiezingen gepubliceerd, dit keer op 7 mei 2024. In de tussentijd worden periodes van overleg gepland tussen de partijen en het FPB.

15 februari 2024	x - 115 dagen	De partijen bezorgen ten laatste op die datum de lijst met prioritaire maatregelen aan het FPB
26 maart 2024	x - 75 dagen	Het FPB levert aan de partijen een ontwerp van de resultaten van doorrekening van de voorgestelde maatregelen
25 april 2024	x – 45 dagen	Sluitingsdatum voor de partijen om hun opmerkingen over het ontwerp van doorrekening te bezorgen aan het FPB en hun definitieve lijst van maatregelen te bevestigen
7 mei 2024	x – 30 dagen	Publicatie van de resultaten van de doorrekening
9 juni 2024	x	Verkiezingen

Bij een dergelijke oefening is vertrouwelijkheid geboden. Tijdens de volledige duur van de procedure blijven de gegevensuitwisselingen met betrekking tot de prioritaire maatregelen en de resultaten tussen de politieke partij en het FPB vertrouwelijk. 

Twee fasen: ramingen van de budgettaire impuls en van de impact van de maatregelen

De doorrekening: wat is het?  De doorrekening omvat twee berekeningsfasen die worden uitgevoerd door het FPB, waarbij de nadruk ligt op de budgettaire impuls van de maatregelen en hun effecten op een reeks economische, sociale en milieu-indicatoren.

In een eerste fase geven de partijen een raming van de budgettaire impuls van elke maatregel. De budgettaire impuls is de positieve of negatieve impact op de overheidsfinanciën voordat deze zijn terugkoppelingseffecten produceert. De eerste taak van het FPB bestaat erin die impulsen te vergelijken met zijn eigen ramingen. Het FPB moet deze raming kunnen valideren, anders kan de maatregel niet worden opgenomen in de doorrekening.

In een tweede fase analyseert het FPB, met behulp van zijn modellen, de directe en terugverdieneffecten van de maatregelen op een reeks sleutelindicatoren, onder meer op de economische groei, de arbeidsmarkt, de overheidsfinanciën, de koopkracht van de verschillende inkomensgroepen, het arbeidsaanbod, het transport en het elektriciteitssysteem. Concreet worden telkens twee scenario’s vergeleken: een referentiescenario, d.w.z. een scenario dat de voorgestelde maatregelen niet bevat, en een alternatief scenario dat de maatregelen wel bevat. De impact van de maatregelen op een indicator stemt overeen met het verschil tussen de resultaten van de twee scenario’s.

Het doel van deze doorrekening is een onafhankelijke en uniforme analyse van de voorgestelde maatregelen mogelijk te maken, de resultaten te objectiveren en meer transparantie te creëren. De doorrekening geeft geen waardeoordeel en spreekt zich niet uit over de relevantie of wenselijkheid van de uitvoering van de voorgestelde maatregelen.

Perimeter van de doorrekening

De expertise en berekeningsmodellen van het FPB zijn gericht op economische en sociale domeinen, evenals op bepaalde milieuaspecten. De door te rekenen maatregelen moeten daarom in een van de volgende acht categorieën vallen:

1. Fiscaliteit en parafiscaliteit
2. Arbeidsmarkt (inclusief werkloosheid)
3. Sociale bescherming (inclusief pensioenen)
4. Gezondheidszorg, invaliditeit
5. Economisch beleid (industrie- en mededingingsbeleid, O&O)
6. Werking van de overheid
7. Overheidsinvesteringen
8. Energie, mobiliteit, milieu, klimaatverandering

De partijen leggen aan het FPB de maatregelen voor die zij in elk van deze categorieën als prioritair beschouwen.

Bepaalde thema’s, zoals buitenlands beleid, onderwijs, veiligheid of ethische kwesties vallen dus buiten de perimeter van de oefening.

Ook de staatsstructuur legt haar logica op. De Franstalige partijen dienen zich te beperken tot maatregelen binnen de bevoegdheden van de federale overheid, de sociale zekerheid, het Waals Gewest, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Franse Gemeenschap. De Vlaamse partijen kunnen maatregelen voorstellen die binnen de bevoegdheden vallen van de federale overheid, de sociale zekerheid, het Vlaams Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Bovendien moeten maatregelen in overeenstemming zijn met de Belgische grondwet en met vigerende Europese wetgeving en regels, en moeten ze internationale verdragen respecteren.

Ten slotte kunnen de effecten van maatregelen die een ‘echte breuk met het verleden’ beschrijven, bij gebrek aan een solide analytische en empirische basis, niet op valabele wijze berekend worden door het FPB. Deze maatregelen zijn daarom niet in de doorrekening opgenomen.

Voor meer details over de verschillende aspecten van de doorrekening, raadpleeg de startnota.